روز جهانی زبان مادری

دیروز ۲۱ فوریه برابر با دوم اسفند روز جهانی زبان مادری بود. این نامگذاری مرهون مبارزه مردم بنگلادش برای دفاع از زبان مادری‌‌شان است. در ایران هم به این مناسبت مراسم مختلفی برگزار می‌شود.
روز جهانی زبان مادری به ویژه برای ملت‌ها و اقوامی که زبان آنها در کشورشان به رسمیت شناخته نمی‌شود و از تدریس آنها جلوگیری می‌شود، مهم و تاریخی تلقی می‌شود.
تاریخچه روز جهانی زبان مادری به ۲۱ فوریه ۱۹۵۲ برمی‌گردد. در این روز دانشجویان دانشگاه‌های مختلف شهر داکا پایتخت بنگلادش که در آن زمان پاکستان شرقی نامیده می‌شد در اعتراض به ممنوعیت تحصیل به زبان مادری‌ خود تظاهرات کردند. این تظاهرات با برخورد شدید پلیس مواجه شد که در پی آن عده‌ای از تظاهرکنندگان جان خود را از دست دادند.
بنگلادشی‌ها اما دست از مبارزه نکشیدند و سرانجام حرکت‌های اعتراضی آنان بعد از هفت سال به استقلال این کشور از پاکستان انجامید. هر سال در این روز در بنگلادش مراسم یادبود برگزار می‌شود. چندی بعد به درخواست بنگلادش، برای اولین بار سازمان یونسکو ۱۷ نوامبر سال ۱۹۹۹ روز ۲۱ فوریه (برابر با دوم اسفند) را روز جهانی زبان مادری نامید.


از سال ۲۰۰۰ این روز در بیشتر کشورها گرامی داشته می‌شود و برنامه‌هایی در ارتباط با این روز برگزار می‌شود. به دلیل اهمیت زیاد این موضوع مجمع عمومی سازمان ملل متحد سال ۲۰۰۸ را سال جهانی زبان‌ها اعلام کرده است.
به گزارش دویچه‌وله، کوئیچیرو ماتسورا، رییس یونسکو در پیام خود به همین مناسبت در آن زمان از دولت‌ها درخواست کرد: «در سیستم تحصیلات رسمی و غیررسمی خود و امور اجرایی‌شان، برنامه‌هایی را بگنجانند که همزیستی متوازن و پرثمر زبان‌های هر کشور را تامین کند.»
پیام یونسکو بیشتر خطاب به آن کشورهایی است که در آن اقوام مختلفی با زبان‌های متفاوتی زندگی می‌کنند.
ایران کشوری است با کثرت زبانی ولی هیچ‌یک از این زبان‌ها در کنار زبان فارسی به رسمیت شناخته نشده‌اند. روز جهانی زبان مادری فرصت مناسبی برای بسیاری از فعالان این عرصه در ایران است تا بتوانند برای به رسمیت شناخته شدن و حفظ زبان مادری خود اقدام کنند.
در ایران برای اولین بار به مناسبت روز جهانی زبان مادری دوم اسفندماه سال ۸۲ برابر با ۲۱ فوریه سال ۲۰۰۴ میلادی مراسمی در دانشگاه علم و صنعت، توسط دانشجویان تُرک دانشگاه‌های تهران برگزار شد. موضوع اصلی سخنرانی‌ها و شعرا در این مراسم، لزوم آموزش به زبان مادری در کشور چندملیتی ایران بود. همزمان با تهران در تبریز نیز در گرامیداشت روز جهانی زبان مادری مراسمی در تالار «دکتر مبین» این شهر برگزار شد.